Journal of Clinical Healthcare (JCHC)

13-18 14 Journal of Clinical Healthcare 1/2018 BADANIE CHOREGO Z URAZEM CZASZKOWO – MÓZGOWYM Ocena pacjenta po urazie dąży do ustalenia odniesionych przez poszkodowanego obrażeń i określenie stanu fizjologicznego wynikającego z odniesionych obrażeń. Ocena obejmuje badanie wstępne ITLS, badanie powtórne ITLS i badanie dalsze ITLS. [1] Każdą osobę która doznała urazu czaszkowo – mózgowego początkowo ocenia się według schematu badania ITLS. W badaniu wstępnym dokonuje się oceny miejsca zdarzenia, oceny wstępnej oraz szybkiego badania urazowego lub badania miejscowego. Pierwszym elementem badania wstępnego jest ocena miejsca zdarzenia, w której uwzględnia się standardowe środki ostrożności, bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia, wstępną segregację poszkodowa- nych, określenie potrzeby pomocy lub dodatkowego sprzętu oraz mechanizm urazu. Należy pamiętać, że podczas udzielania pomocy poszkodowanemu ratownik jest narażony na kontakt z płynami ustrojowymi pacjenta i/lub innym materia- łem biologicznym, który może stanowić potencjalne źródło zakażenia. Dlatego tak ważnym jest stosowa- nie przez personel medyczny środków ochrony osobistej (rękawiczek ochronnych, okularów ochron- nych, a w niektórych przypadkach ochronnej maski na twarz). Dość często ( np. w wypadku komunikacyjnym) samo miejsce zdarzenia stanowi poważnie zagroże- nie dla personelu medycznego, dlatego ważna jest ocena tego miejsca pod względem bezpieczeństwa pracujących ratowników. Zdecydowanie bardzie kom- fortową sytuację dla pracy ratowników medycznych stwarza wcześniejsze przybycie na miejsce zdarzenia służb porządkowych, mimo to nawet taka sytuacja nie zwalnia ratowników od przestrzegania zasad bezpie- czeństwa i czujności. Nierzadko jednak bywa tak, że zespół ratownic- twa medycznego jest jedyną służbą zadysponowaną do zdarzenia, wtedy to kierownik zespołu musi wykazać się umiejętnością oceny bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia i konieczności wezwania służby porządkowej. Kolejnym elementem działań ratunkowych jest określenie całkowitej liczby poszkodowanych i podję- cie ewentualnej decyzji o konieczności wezwania dodatkowych zespołów ratownictwa medycznego. Przy takiej ocenie przyjmuje się zasadę: jedna ciężko poszkodowana osoba potrzebuje jednej karetki. Na miejsce zdarzenia należy zgromadzić cały niezbędny sprzęt potrzebny do działań ratunkowych, tak aby później nie tracić czasu na ewentualne „donoszenie” sprzętu z karetki. U chorego urazowego bardzo prawdopodobne jest wykorzystanie deski ortopedycznej z pasami i stabilizatorami głowy, kołnierza szyjnego, tlenu wraz ze sprzętem do zaopatrywania dróg oddechowych oraz zestawu urazowego zawierającego bandaże, opaskę uci- skową, stetoskop i ciśnieniomierz. W niektórych przypadkach ustalenie jest bardzo proste, częściej wymaga jednak zebrania wywiadu od świadków zdarzenia i/lub samego poszkodowanego jeśli jest przytomny. Podkreśla się, że znajomość mechanizmu urazu i dobrze przeprowadzone badanie chorego pozwala przewidzieć 90% obrażeń. Natomiast przeoczenie lub zignorowanie następstw urazów może mieć poważne skutki dla zdrowia a nawet życia poszkodowanego.[1-4] Kolejnym elementem postepowania jest badanie wstępne, które ma cechy oceny wstępnej poszkodo- wanego. Jego celem jest segregacja poszkodowa- nych i identyfikacja stanów, które bezpośrednio zagrażają życiu. Podczas przeprowadzania oceny wstępnej należy kierować się zasadą „zaopatrz to”, co oznacza, że jeśli podczas przeprowadzonej oceny wstępnej przez kierownika zespołu wystąpią sytuacje wymagające interwencji, realizacje zadań interwen- cyjnych podejmuje inny ratownikowi, podczas gdy kierownik dalej kontynuuje badanie. W skład badania wstępnego poszkodowanego wchodzi cena ogólnego wrażenia, określenie stanu świadomości, ocena drożności dróg oddechowych, oddychania i krążenia. Do pacjenta zawsze powinno podchodzić się z przodu, celem uniknięcia ruchów głowy pacjenta. Ratownik zbliżając się do poszkodowanego powinien określić jego wiek, płeć, masę i ogólny wygląd. Powinien zwrócić uwagę na pozycję w jakiej znajduje się chory oraz na jego zachowanie. Powinien starać się zauważyć widoczne uszkodzenia i krwawienia, jeśli takie występują należy zlecić ich zaopatrzenie innemu członkowi zespołu. Jeśli poszkodowanych jest większa liczba należy przeprowadzić segregację i zadecydować o priorytecie terapeutyczno-transpor- towym.[1] Kolejnym etapem oceny wstępnej jest określenie stanu świadomości podczas stabilizacji kręgosłupa szyjnego. U chorych z urazem czaszkowo –