5-8
6
Journal of Clinical Healthcare 3/2017
interpretacja wyników badania ogólnego moczu
powinna być powiązana z fazą cyklu miesiączkowego
i powinno unikać się pobierania moczu do badania
podczas trwania miesiączki.
O różnej intensywności czerwone zabarwienie
moczu może być także następstwem szeregu innych
czynników jak np. spożycia buraków, stosowania
leków (np. rifampicyny), rozwoju porfirii, hemoglo-
binurii, mioglobinurii. Hemoglobinuria może wystąpić
m.in. w przebiegu napadowej nocnej hemoglobinurii,
nowotworów układu moczowego, gruźlicy i kamicy
nerek, łagodnym rodzinnym krwiomoczu, pourazo-
wym uszkodzeniu układu moczowego. Z kolei
mioglobinuria towarzyszy rabdomiolizie mięśni szkie-
letowych przebiegającej z uszkodzeniem lub martwicą
włókien mięśniowych i uwolnieniem zawartości
komórek mięśniowych do krwiobiegu.[1-7]
BADANIE OSADU MOCZU POD MIKROSKOPEM A
PRÓBY PASKOWE
Współcześnie badanie osadu moczu pod
mikroskopem jest prowadzone przede wszystkim w
przypadkach nieprawidłowości stwierdzanych metodą
paskową (test skryningpowy). Test oparty jest na
pseudoperoksydazowym działaniu hemoglobiny i
mioglobiny, które swoiście katalizują reakcję oksydacji
organicznego nadtlenku wodoru, powodując zmianę
barwy.
Jednocześnie podkreśla się, że w przypadku
dodatniego wyniku metody paskowej, weryfikacja
powinna zawsze być prowadzona metodą
mikroskopową. Wyniki badań paskowych mogą być
bowiem zafałszowane zarówno dodatnio jak i
ujemnie. Fałszywie dodatnie wyniki mogą powstawać
pod wpływem substancji utleniających, np.
podchlorynów, peroksydazy bakteryjnej, z kolei
fałszywie ujemne mogą być następstwem np.
przyjmowania kaptoprylu i innych związków
zawierających grupy tiolowe, kwasu askorbinowego,
wysokiego SG.[8-10]
Szczególne znaczenie dla zafałszowania testu
paskowego ma zwiększone stężenie kwasu askorbi-
nowego lub środków utleniających w próbce moczu.
Wiąże się to z faktem, że nie we wszystkich laborato-
riach wykorzystuje się do badania moczu paski po-
siadające dodatkowe pole dla kwasu askorbinowego.
Tymczasem ocena stężenia kwasu askorbinowego w
moczu jest bardzo istotna, gdyż jego zwiększone stę-
żenie może powodować wyniki fałszywie ujemne nie
tylko dla wykrywania obecności krwi, ale także dla:
leukocytów, bilirubiny, glukozy, azotynów.[10-13]
ZNACZENIE KSZTAŁTU ERYTROCYTÓW
Duże znaczenie dla ustalenia przyczyny krwio-
moczu ma określenie kształtów erytrocytów. W osa-
dzanie moczu w badaniu mikroskopowym występo-
wać mogą erytrocyty wyługowane albo zniekształco-
ne. Należy jednak podkreślić, że erytrocyty w środo-
wisku kwaśnym ( np. przy dużym stężeniu witaminy C
w moczu) stosunkowo łatwo ulegają wyługowaniu co
może zaburzyć właściwe wnioskowanie o lokalizacji
miejsca krwawienia. Obecność w osadzie wyługowa-
nych erytrocytów (z nieprawidłowym wysyceniem he-
moglobiną, zarys komórki słaby, utrata hemoglobiny,
tzw. cienie komórkowe „ghost cells”) przemawia za
nerkowym źródłem krwawienia, obecność świeżych
erytrocytów ( o prawidłowym wysyceniem hemoglobi-
ną, dyskoidalnym kształcie, obserwowane z boku
przypominają kształtem biszkopty, hantle) wskazuje
na prawdopodobne krwawienie pozanerkowe – naj-
częściej z dolnych dróg moczowych. [6,7,13]
Trzeba jednak pamiętać, że przyczyną wzrostu
liczby erytrocytów wyługowanych w moczu może być
także kłębuszkowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe
zapalenie nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek,
kamica moczowa.
Z kolei wzrost liczby erytrocytów świeżych w mo-
czu może występować w związku z paleniem tytoniu,
wysiłkiem fizycznym, zakażeniem dolnych dróg mo-
czowych, kamicą moczową, nowotworami dróg mo-
czowych i pęcherza moczowego, skazą krwotoczną,
zapaleniem wyrostka robaczkowego, hemoroidami,
krwawieniem z dróg rodnych u kobiet (menstruacja),
przyjmowaniem leków (np. przeciwkrzepliwe, cyklo-
fosfamid).[13]
Podczas oceny morfologii erytrocytów w osadzie
moczu mogą pojawić się duże problemy interpreta-
cyjne. Erytrocyty, jako bezjądrzaste, dyskoidalne ko-
mórki mogą zostać pomylone z drożdżami, które mają
zbliżoną wielkość, kształt i mogą pączkować. Rów-
nież kryształy jednowodnego szczawianu wapnia mo-
gą imitować swoim kształtem i wielkością erytrocyty.
Kształt tych kryształów przypomina biszkopty czy
hantle. W takim przypadku należy wykonać test po-
twierdzenia, czyli próbkę należy przenieść na szkiełko
podstawowe i dodać 3 % kwas octowy (powoduje on
